HTLV-1 Dünya Farkındalık Günü

Son zamanlarda COVID-19 salgını ile birlikte virüs ile ilişkili hastalıklar toplum içinde ve medyada tartışılmaya ve merak uyandırmaya başlamıştır. Bu viral hastalıklardan biri de çok bilinmemekle beraber neden olduğu hastalıklar açısından önemli olan HTLV-1 virüsüdür. Dünyada 10 Kasım günü “Dünya HTLV-1 günü" olarak bilinmektedir. Bu amaçla aşağıda sizlere bu virüs ile ilgili özet bir bilgilendirme yazısı paylaşmak istedik.

HTLV-1 nedir?

İnsan T- hücresi Lenfotropik Virüsü (HTLV), ilk olarak 1981 yılında Bernard J. Poiesz ve arkadaşları tarafından keşfedilen, AIDS hastalığına yol açan HIV virüsünün akrabası olarak nitelendirilebilecek bir virüstür. Dünyada net bilgi olmamakla birlikte 5-10 milyon kişinin HTLV-1 virüsü ile enfekte olduğu tahmin edilmektedir. Özellikle, Japonya, Avustralya, Güney Amerika, Sahra çölü güneyinde kalan Afrika, İran ve Romanya gibi bazı Doğu Avrupa ülkelerinde virüsün yaygın olduğu saptanmıştır. KKTC'deki mevcudiyeti ve yaygınlığı hakkında bir veri bulunmamaktadır.

HTLV-1'in neden olduğu hastalıklar nelerdir?

HTLV-1 virüsü temel olarak değişik oranlarda iki hastalıkta rol oynamaktadır; Erişkin T-hücreli lösemi/lenfoma (ATLL) ve HTLV-1 ile ilişkili myelopati/tropik spastik paraparezi (HAM/TSP).  ATLL, vücudumuzda bağışıklık sisteminde rol oynayan lenfosit adını verdiğimiz kan hücrelerinin oldukça agresif bir kanseridir. HAM/TSP ise, özellikle omurilikte myelin kaybı nedeniyle bacaklarda güç kaybı, mesane ve bağırsak fonksiyon bozuklukları ile kendini gösteren bir durumdur. HTLV-1'in bazı cilt hastalıklarında da rol oynadığı gösterilmiştir. Dolayısıyla erken deri bulguları, bu virüsten şüphenildiği takdirde erken tanıda çok önemli rol oynamaktadır. Bu konuda dermatologlar erken tanıda önemli rol üstlenirler.

HTLV-1 ile enfekte olan çoğu insan belirti göstermez ve bu durum virüsün daha hızlı yayılmasına katkı sağlar. 

HTLV-1 nasıl bulaşır?

HTLV-1 insandan insana bulaşabilen bir virüstür. Cinsel temas,  kan/kan ürünlerinin verilmesi ve anneden bebeğe emzirme yolu başlıca bulaş yollarıdır.

HTLV-1 önlenebilir mi?

Şüphenilmesi halinde HTLV-1 tanısı, kan örneklerinin ileri tetkikleri (antikor ve antijen arama) sonucu konur. HTLV-1 bulaşı önlenebilir bir virüstür. Güvenli cinsel ilişki, kan transfüzyonları öncesi bağışçının kanının tetkik edilmesi gibi yöntemler bulaşı önlemektedir. Bu virüs için şu an itibariyle kullanımda olan bir aşı yoktur.

HTLV-1 ile ilişkili hastalıklar tedavi edilebilir mi?

Henüz yüz güldürücü ve kesin bir tedavisi bulunmamakla birlikte, ATLL için kemoterapi, zidovudin ile interferon alfa kombinasyonu, mogamulizumab ön planda olan tedavilerdir. HAM/TSP tedavisi ise virüs ile infekte olan hücrelerin tedavisinden çok, klinik bulguların tedavisini hedeflerken, iltihabi oluşumu baskılayıcı ajanlar (prednizolon ve diğer iltihap önleyici ajanlar) ön plandadır.       

Ecz. Shideh Roshani & Doç. Dr. Emre Hamurtekin
Doğu Akdeniz Üniversitesi       
Eczacılık Fakültesi

Referanslar:

Kaufman, M. B. (2018) 'Pharmaceutical approval update', P and T, 43(12), pp. 734–735.

Futsch N, Mahieux R, Dutartre H. HTLV-1, the Other Pathogenic Yet Neglected Human Retrovirus: From Transmission to Therapeutic Treatment. Viruses. 2017 Dec 21;10(1):1. doi: 10.3390/v10010001. PMID: 29267225; PMCID: PMC5795414.